Begin 2022 openden de deuren van het vernieuwde Mijnmuseum in Heerlen. We transformeerden het Rijksmonumentale pand Kneepkens, een voormalig warenhuis in het centrum van de stad, tot een prachtige museale omgeving. Een omgeving waarin de sociaal-maatschappelijke en culturele impact van de Limburgse mijnindustrie in woord en beeld wordt gebracht.

Pand Kneepkens dateert uit 1939. Het ontwerp is van de hand van de befaamde architect Frits Peutz. Hij tekende een imposant warenhuis voor textiel en kleding (‘Haal het bij Kneepkens’) van vier verdiepingen met een grote glazen gevel. En met paddenstoelkolommen, zoals die ook werden toegepast in het grote Glaspaleis dat Peutz eerder ontwierp voor concurrent modehuis Schmuck. Vandaar dat pand Kneepkens ook wel bekend staat als het kleine Glaspaleis.

Een breder museumverhaal

Het pand kreeg in 1999 de status van Rijksmonument, werd gerenoveerd door een woningcorporatie, maar vond uiteindelijk toch geen bestemming. Totdat de gemeente Heerlen en het bestuur van het Nederlands Mijnmuseum tot de conclusie kwamen dat pand Kneepkens zich perfect leende voor de nieuwe ambities van het museum. Hier was ruimte om ook het sociaal-maatschappelijke en culturele verhaal van de mijnindustrie te vertellen.

Peutz’ ontwerp in ere hersteld

De nieuwe museale functie vereiste een ingrijpende verbouwing van het Rijksmonument. De gelegenheid werd meteen ook aangegrepen om het kleine Glaspaleis in de vorm zoals Peutz die destijds voor ogen stond, te herstellen. Zo doorkruisten de door de corporatie toegevoegde betonnen trappartijen de oorspronkelijke visie van de bouwmeester. In nauw overleg met de Rijksdienst voor Cultureel Erfgoed werd besloten die volledig te verwijderen. Ook de oude liftschacht en bordessen, vier verdiepingen gewapend beton van zo’n 20 cm dik, moesten worden gesloopt en aan de andere kant van het gebouw diende een nieuwe liftkern te worden opgetrokken. Alle elektra-, luchtbehandeling-, klimaat-, alarm- en communicatieleidingen werden onder verhoogde plenumvloeren weggewerkt. Alles uit het zicht, zodat het gebouw zich in zijn meest pure vorm zou laten zien.

Flexibiliteit en improvisatievermogen

Een grootse transformatie en restauratie van een iconisch gebouw, die de nationale architectuurwereld kritisch zou volgen. Na aanbesteding viel de keuze op Van Heur om de klus te klaren. Met eerdere succesvolle werken als de transformatie van de Greswarenfabriek in Reuver en de verbouwing/renovatie van het Theater aan het Vrijthof in Maastricht hebben we overtuigend bewezen dat we dit soort projecten qua kennis, kunde en vooral ook flexibiliteit als geen ander aankunnen. Zo bleek dat volgens de eigendomsgrens een achterwand meer dan een halve meter naar achteren zou moeten worden geplaatst. En wat op de tekening gewoon houten dakbeschot leek, bleek in werkelijkheid 40 cm beton te zijn. Verrassingen die onze mensen ter plekke oplosten. Dat is het voordeel van een aannemer die nog met eigen mensen werkt, concludeerde de opdrachtgever. “Die mensen worden direct aangestuurd, zodat onvoorziene problemen meteen worden opgelost. Zonder discussie, zonder gedoe.” Zo hoort dat. En zo gaat dat bij Van Heur.